Για πολλές χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι καλλιεργούσαν επιλεκτικά διαφορετικές ποικιλίες κάνναβης. Ορισμένα από αυτά τα φυτά χρησιμοποιούνταν για τις θεραπευτικές και ψυχοδραστικές δυνατότητες τους (χάρη στην φυσικά υψηλή περιεκτικότητα τους σε κανναβινοειδή) ενώ κάποιες άλλες ποικιλίες κάνναβης (βιομηχανική κάνναβη / hemp) καλλιεργούνταν είτε για την παραγωγή ινών ή σπόρων (προς μεταποίηση και χρήση προϊόντων όπως υφάσματα, τρόφιμα και προϊόντα περιποίησης) είτε για την κατασκευή οικοδομικών/μονωτικών υλικών.

Στην σύγχρονη εποχή, έπειτα από πολλαπλές μελέτες και αναλύσεις που έγιναν γύρω από την ποικιλομορφία του φυτού, φαίνεται ότι εκτός όλων των άλλων δράσεων που έχει η κάνναβη αποτελεί και έναν από τους αποτελεσματικότερους τρόπους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής μιας και μπορεί εύκολα να υποστηρίξει την δημιουργία μιας οργανικής, μηδενικών ρύπων και αποβλήτων, οικονομίας.

Ιστορική Αναδρομή

Η κλωστική κάνναβη χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα. Από τους Αιγύπτιους Φαραώ μέχρι τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και τους Κινέζους Αυτοκράτορες έως τους πρώτους Αμερικανούς Προέδρους.

Στη χώρα μας, η κάνναβη καλλιεργούνταν επί αιώνες για την παραγωγή σκοινιών και υφασμάτων – την πρώτη αναφορά σε αυτήν την συναντάμε το 450 π. X. στον Ηρόδοτο.  Στα μέσα του 20ου αιώνα, η κάνναβη στην Ελλάδα αποτελούσε βασική γεωργική καλλιέργεια και εξαγώγιμο προϊόν ενώ υπήρχαν αρκετά κανναβουργεία που επεξεργάζονταν την ίνα της. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, το υδροκινούμενο κανναβουργείο στην Έδεσσα που λειτουργούσε για αρκετά χρόνια δίπλα στους καταρράκτες (1928-1966). Σήμερα αποτελεί ένα ιστορικό διατηρητέο μνημείο της βιομηχανικής κληρονομιάς της περιοχής.

Κανναβουργείο στην Έδεσσα

Η καλλιέργεια της κάνναβης άρχισε να εγκαταλείπεται διεθνώς τη δεκαετία του ’50, κυρίως λόγω της απαγόρευσης και ποινικοποίησης της. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε και πάλι να επιδοτεί τις νέες καλλιέργειες, αρχίζοντας έτσι η περίοδος αναβίωσης της βιομηχανικής κάνναβης σε πολλές χώρες.

Εμφάνιση

Η βιομηχανική κάνναβη (Cannabis Sativa ή Κάνναβη η ήμερη) ανήκει στα ελαιούχα – κλωστικά φυτά.  Σε σχέση με τις ποικιλίες για ψυχαγωγική ή φαρμακευτική χρήση διαφέρει τόσο ως προς την εμφάνιση όσο και ως προς την σύστασή της.

Η πλειοψηφία των κανναβιδοειδών (THC, CBD, CBG, CBN κ.α.) καθώς και άλλων οργανικών ενώσεων στα φυτά ψυχαγωγικής ή φαρμακευτικής κάνναβης βρίσκονται σε υψηλές περιεκτικότητες κυρίως στα άνθη τους. Ωστόσο στα φυτά βιομηχανικής κάνναβης, τα οποία είναι ψηλότερα και με πιο αδύναμα άνθη από τα παραπάνω, οι κλωστικές τους ίνες βρίσκονται κυρίως στα στελέχη του φυτού ενώ στους ανθούς τους συναντάμε επίσης ένα πλήρες φάσμα κανναβιδοειδών αλλά πολύ μικρότερης περιεκτικότητας.

               Βιομηχανική ποικιλία κάνναβης                                              Ψυχαγωγική ποικιλία κάνναβης

Οι ποικιλίες βιομηχανικής κάνναβης συχνά φαίνονται διαφορετικές από αυτές που προορίζονται για ψυχαγωγική ή φαρμακευτική χρήση. Παρατηρώντας προσεκτικά τις τελευταίες, διαπιστώνουμε οτι τα φύλλα τους τείνουν να είναι φαρδιά και μακριά, ενώ οι ανθοί τους ιδιαίτερα σφιχτοί και καλυμμένοι με μικροσκοπικά τριχίδια και κρυστάλλους. Η βιομηχανική κάνναβη, από την άλλη πλευρά, έχει φύλλα αρκετά λεπτά που είναι συγκεντρωμένα στην κορυφή του φυτού, μιας και λίγα κλαδιά ή φύλλα υπάρχουν στο κατώτερο μέρος του.

Ειδικότερα η κάνναβη που καλλιεργείται για ίνες ή σπόρους, είναι συνήθως πιο λεπτό και ψηλότερο φυτό. Αναπτύσσεται σε ποικίλα κλίματα, τα φυτά δεν χρειάζονται μεγάλη απόσταση μεταξύ τους και ο κύκλος ανάπτυξης είναι 108-120 ημέρες. Αντίθετα, στις ποικιλίες για ψυχαγωγική ή φαρμακευτική χρήση,  η περίοδος ανθοφορίας τους κυμαίνεται από 60 έως 90 ημέρες και ευδοκιμούν σε περιβάλλοντα με συγκεκριμένα ποσοστά θερμοκρασίας και υγρασίας.

Ανάλογα με το επιθυμητό τελικό προϊόν, οι ποικιλίες βιομηχανικής κάνναβης επιλέγονται με βάση διαφορετικούς παράγοντες, όπως:

• Την βλαστική τους ικανότητα
• Την περιεκτικότητα τους σε κανναβινοειδή
• Την αντοχή τους σε ασθένειες και παράσιτα
• Την περίοδο ανθοφορίας τους & την εποχή συγκομιδής
• Την ικανότητα παραγωγής σπόρων ή ίνας

Χρήσεις

Η βιομηχανική κάνναβη θεωρείται ένα από τα πολυχρηστικότερα φυτά, μιας και όλα τα μέρη της (στελέχη & ανθοί) είναι αξιοποιήσιμα. Από τις ίνες, τις ρίζες και τα φύλλα της έως τα σπόρια του φυτού, οι χρήσεις τους βρίσκουν σήμερα εφαρμογή στην παραγωγή ανθεκτικών υφασμάτων, σκοινιών, χαρτιού, τροφίμων & ελαίων εξαιρετικής θρεπτικής αξίας (υπερτροφές), οικοδομικών και μονωτικών υλικών, βιοπλαστικών ακόμα και βιοκαυσίμων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι  οι σπόροι και το έλαιο της βιομηχανικής κάνναβης έχουν πολύ υψηλή θρεπτική αξία, περιέχουν υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη, Ω3 & Ω6 λιπαρά οξέα, αμινοξέα, μέταλλα και βιταμίνες. Ακόμα, το αλεύρι που προκύπτει μετά την επεξεργασία των σπόρων (αφού έχει διαχωριστεί το έλαιο) είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε πρωτεΐνες και δεν περιέχει γλουτένη.

Η βιομηχανική κάνναβη θεωρείται ωστόσο πως μπορεί να αντικαταστήσει τη καλλιέργεια βαμβακιού καθώς διαθέτει πιο ανθεκτική και ποιοτική ίνα αλλά και μεγαλύτερες αποδόσεις ανά στρέμμα. Επίσης, μπορεί να αντικαταστήσει τον χαρτοπολτό από ξυλεία αφού είναι πιο ανθεκτική, πιο αποδοτική και με μηδενική ανάγκη χημικής επεξεργασίας για την παραγωγή του τελικού προϊόντος. Συγχρόνως, επιδρά θετικά στην βιοποικιλότητα κάθε περιοχής αλλά και στην υγεία των οικοσυστημάτων όπου αναπτύσσονται οι καλλιέργειες της, μιας και έχει την ικανότητα καθαρισμού του υπεδάφους από βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος και το κάδμιο.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι η κάνναβη αποτελεί μια ανανεώσιμη και βιοδιασπώμενη πρώτη ύλη που αξιοποιείται πλήρως χωρίς την παραγωγή χημικών αποβλήτων. Η βιομάζα ωστόσο που προκύπτει από την κάνναβη έχει μικρότερο κόστος παραγωγής και είναι εξαιρετικά πιο ευεργετική για το περιβάλλον σε σχέση με την παραγωγή και επεξεργασία του πετρελαίου ή άλλων ορυκτών.

Four Elements Seeds

Πηγές:

https://en.wikipedia.org/wiki/Hemp

https://www.analyticalcannabis.com/articles/hemp-vs-marijuana-is-there-a-difference-311880

https://en.wikipedia.org/wiki/Cannabis#Industrial use (hemp)

https://weedmaps.com/learn/the-plant/hemp-vs-marijuana/

https://www.britannica.com/plant/hemp

https://kannabio.wordpress.com/

http://edessafotos.blogspot.com/2012/12/blog-post_6705.html (εικ. 1)

https://www.cannaconnection.com/blog/7985-difference-between-hemp-and-marijuana (εικ. 2)